Turbulente tijden voor olie (1)

Een paar weken geleden was de oliemarkt door orkaan Katrina letterlijk op drift geraakt. Vorige week leek het weer business as usual, maar inmiddels teistert Rita de Golf van Mexico. Hoe dan ook, we zullen anno 2005 moeten leren leven met aanmerkelijk hogere energieprijzen.

De tijden dat een vaatje olie $ 10 kostte, zijn definitief voorbij. Vergelijkingen met voorgaande energiecrises in de jaren ’70 gaan volledig mank. Toen werden deze crises veroorzaakt door de aanbodzijde: de OPEC met Iran en Saoedi-Arabië voorop. Thans liggen de oorzaken aan de vraagzijde. Vooral in Azië groeit de behoefte aan energie sterk en de wereldwijde raffinagecapaciteit is onvoldoende.

OPEC olieslim
Dit vertaalt zich in blijvend hogere energieprijzen, ook als er alternatieve energie op de markt zou worden gebracht. Alternatieve vormen van energie zijn prijstechnisch namelijk niet concurrerend met fossiele energie. Bovendien moet dikwijls nieuwe infrastructuur worden aangelegd en speelt de gewijzigde distributie een rol. Wel vreest de OPEC de opkomst van alternatieve energie in de toekomst. Derhalve biedt zij nu – “olieslim” – aan 2 miljoen vaten per dag extra te produceren.

Handelaren weten wel beter. Deze “reserve” bezit de OPEC waarschijnlijk niet meer, nog afgezien van de ontbrekende raffinagecapaciteit. De olieprijs kan dus alleen maar dalen door vraaguitval. Deze wordt zichtbaar bij een tragere groei van de wereldeconomie. Dat wil de OPEC evenmin, omdat de oliekasstroom daardoor terugloopt.

Problemen
De grootste olieproducent ter wereld Saoedi-Arabië heeft met problemen te maken, die regelrecht leiden naar minder productie in plaats van meer. Hoewel het land een reeks olievelden “in portefeuille” heeft, is 90% van de totale productie afkomstig van slechts zes bronnen. De productieaanvang van deze bronnen dateert van 30 tot 60 jaar geleden. Daarmee is in de loop der jaren niet altijd even adequaat omgesprongen.

Er is onder meer te weinig onderhoud aan bestaande bronnen en installaties gepleegd. Bovendien zorgt de te sterke injectie van zout water – ingezet om de productie te verhogen – voor een snellere uitputting van de bronnen. In de Sovjettijd werd deze techniek vanuit Saoedi-Arabië ook toegepast omdat men “harde” valuta (lees dollars) nodig had om als ‘apparatsjiks’ in het zadel te kunnen blijven. Als gevolg daarvan verdubbelde de productie in de jaren ’80 tot ’90 om in de jaren daarop weer fors te dalen.